خبرگزاری حوزه | تاریخ انقلاب اسلامی مملو از اتفاقات و رویدادها و حوادثی است که در برخی از آن حوادث، نقش و حضور عوامل نفوذی در آن، عامل اصلی رخداد آن حادثه است.
دشمنان انقلاب اسلامی نیز از شکل‌گیری این انقلاب شکوهمند و عدم توانایی در مقابله و مواجهه و رویارویی مستقیم با ایران اسلامی به واسطه توانمندی های دفاعی و امنیتی و نظامی از طریق عوامل نفوذی دست به توطئه علیه این کشور پهناور زده اند.
صبح روز شنبه ۲۹ دی ماه خبری در قاب خروجی رسانه ها نقش بست که فرد مسلح نفوذی در دیوان عالی کشور در اقدامی برنامه‌ریزی شده اقدام به ترور دو قاضی شجاع و پرسابقه در مبارزه با جرایم علیه امنیت ملی، جواسیس و تروریسم کرد.
یکی دیگر از این دست حوادثها شهادت شهید دکتر آیت الله بهشتی بود و شهید بهشتی که در هفتم تیر ۱۳۶۰، در حادثه انفجار در دفتر حزب جمهوری اسلامی آسمانی شد که همه نشانه‌ها حاکی از آن بود که عامل ترور، فردی نفوذی در بین اعضای حزب بوده است؛ کسی که توانسته به‌راحتی، مواد منفجره را به ساختمان حزب ببرد و آن را جاسازی کند.
بعدها فردی به نام «محمدرضا کلاهی» عامل این بمب‌گذاری شناخته شد. کلاهی، یکی از اعضای گروه مجاهدین خلق بوده و توانسته بود در بین پاسداران خودش را جا بدهد و در بین نیروهای انقلابی نفوذ پیدا کند.
«سعید یوسفی» نگارنده کتاب «دانشنامه شهدای هفتم‌تیر» از قول «ناطق نوری» در مورد عاملین این ترور می‌نویسد: «چند روز قبل از وقوع انفجار در دفتر حزب جمهوری اسلامی، به بهانه درست کردن کولر، نیروهای فنی خود را آورده بودند به پشت‌بام ساختمان حزب تا محاسبه کنند که چقدر مواد منفجره قدرت تخریب ساختمان را دارد.»
در غالب ترورها رد پای نفوذ عوامل بیگانه دیده میشود و مقوله نفوذ البته فقط به وقوع ترورها در بیش از یک دهه اخیر نیست بلکه شاید بسیاری از اطلاعات محرمانه، سری یا به کلی سری از سوی عوامل نفوذی به بیرون مرزها برده شده باشد.
و یا در هشت سال جنگ تحمیلی و دفاع تمام‌قد رزمندگان ایرانی از کیان نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران، درس های فراوانی برای تاریخ معاصر این مرز و بوم داشته است اما یکی از دلایل عدم‌الفتح در والفجر مقدماتی، نقش ستون پنجمی‌ها بود. افرادی که عضو حزب توده بودند در لو رفتن و شکست عملیات نقش داشتند. همچنین منافقین در دادن اطلاعات به دشمن موثر بودند. در عملیات والفجر مقدماتی، توسل و توکل فرماندهان ارتش و سپاه به تعداد نیروهایشان بود؛ چراکه بیشترین نیرو در والفجر مقدماتی شرکت کرده بود و تکیه به نیروها خودش می‌تواند یکی از عوامل شکست باشد.
از نظر قرآن، سامری یک نفوذی از جرگه شیطان و تحت ولایت او بود که به جای خداپرستی، گوساله‌پرستی را نهادینه کرد و جامعه توحیدی موسی(ع) را به بیراهه کشاند. هدف او سلطه بر مردم بود و از همین‌رو حکومت و حاکمیت خلیفه واقعی را از وی می‌گیرد و حتی تلاش میشود که در صورت عدم حذف حکومت و حاکمیت، حذف فیزیکی انجام شود و او را به طور کامل از صحنه خارج سازد.
خداوند در آیه ۶۷ سوره مائده بیان می‌کند چگونه جریان نفوذ بر آن است تا برای رسیدن به مقاصد خود حتی به حذف فیزیکی رهبر و ترور وی رو آورد.
خداوند می‌فرماید: ای پیامبر! آنچه از جانب پروردگارت به سوی تو نازل شده، ابلاغ کن و اگر این کار را نکنی پیامش را نرسانده‌ای و خدا تو را از [گزند] مردم نگاه می‌دارد. آری، خدا گروه کافران را هدایت نمی‌کند.
به همین بهانه بر آن شدیم تا نگاهی به مسئله نفوذ و پیامدهای آن و عوارض و اثرات مخرب نفوذی ها داشته باشیم.
نفوذ در لغت
نفوذ در لغت، یعنی فرو رفتن تیر در هدف، اثر نمودن، تأثیرکردن، جاری نمودن حکم و دستور. نفوذ یعنی الحاق امضاء و تأیید عاقد یا مالک یا ولی قانونی آنان به عقدی که قبلاً به‌طور غیر نافذ واقع شده‌است. البته نفوذ گاهی هم به معنی «وقوع عقد به صورت صحیح» به کار رفته‌است که معنای آن همان مؤثر واقع شدن عقد می‌باشد. و مترادف نفوذ در واقع رخنه، رسوخ، سرایت، تاثیر، نفاذ، اعتبار، توانایی، قدرت می باشد.
نفوذ به معنای تأثیرگذاری بر دیگران یا تغییر رفتار و نگرش آن‌هاست. این مفهوم می‌تواند در زمینه‌های مختلفی مانند روابط اجتماعی، بازاریابی، سیاست و حتی روانشناسی مورد استفاده قرار بگیرد.
نفوذ می‌تواند به صورت مثبت یا منفی باشد. مثلاً، یک فرد می‌تواند با ارائه اطلاعات مفید یا الهام‌بخش، دیگران را به سمت یک هدف مثبت هدایت کند. از طرف دیگر، نفوذ منفی ممکن است شامل فریب یا دستکاری احساسات دیگران باشد.
نفوذ در دیدگاه رهبر معظم انقلاب
حضرت آیت الله العظمی امام خامنه ای(مدظله‌العالی) در ۱۴۰۳/۰۷/۰۴ در بخش پایانی دیدار با پیشکسوتان و فعالان دفاع مقدس و مقاومت با اشاره به خطر نفوذ فرمودند:
«من میگویم رزمندگان ما، مجاهدان ما برای اینکه پرچم دشمن در مرزهای ما برافراشته نشود، جان خودشان را قربانی کردند، فداکاری کردند. جوانان مبارز و مجاهد خانواده‌های خودشان را داغدار کردند برای اینکه پرچم دشمن در مرزهای این کشور بالا نرود. نمی‌شود ملت ایران قبول کند که همان پرچم‌ها به وسیله افراد نفوذی، به وسیله انسان‌های فریب‌خورده در داخل کشور برافراشته بشود.
این پرچم، پرچم نفوذ فرهنگی و سبک زندگی دشمن و وسوسه‌های خصمانه دشمن نباید در داخل کشور در دستگاه‌های مختلف ما برافراشته شود. باید مراقبت کرد، همه موظفند. در وزارت آموزش و پرورش باید مراقبت کرد، در صدا و سیما باید مراقبت کرد، در مطبوعات باید مراقبت کرد، در وزارت علوم و وزارت بهداشت که محل تربیت جوانهاست باید مراقبت کرد. آنجا دشمن به وسیله رزمندگان ما شکست خورد نباید گذاشت آن دشمن شکست خورده در داخل کشور با انحاء حیله‌ها و ترفندها کار خودش را دنبال کند و انجام دهد. امیدواریم خدای متعال همه مسئولین ما، همه مردان و زنان ما، همه فعالان بخش‌های مختلف ما را با هوشیاری کامل در مقابل توطئه دشمن نگه دارد.»
همچنین رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار با نخبگان و استعدادهای برتر تحصیلی در تاریخ ۱۴۰۱/۰۷/۲۷ فرمودند: «یک غفلت دیگر هم غفلت از دشمن است. از دشمن هم نباید نخبه‌های ما غافل بشوند. دشمن گاهی به عنوان یک چهره‌ی علمی جلو می‌آید. بنده خبر دارم؛ اینکه میگویم، اطّلاع است؛ حدس و تحلیل نیست. خیلی از این مراکز علمی که دعوت میکنند استادها را، گاهی اوقات دانشجوها را، اعضائی که خودشان را در آن هیئت علمی نفوذ داده‌اند، اعضای امنیّتی سی‌آی‌ای و موساد و مانند اینها را به عنوان چهره‌ی علمی. می‌نشینند و ارتباطات برقرار میکنند. حالا این ارتباطات بعدش به کجا برسد، این را دیگر خدا میداند؛ حدّاقلّش این است که ذهن او را خراب کنند. اگر نتوانند جذبش کنند، اگر نتوانند فریبش بدهند، حدّاقلّش این است که ذهنش را خراب کنند. دشمن این جوری وارد میشود. خودشان را مؤدّب جا میزنند، باهوش جا میزنند، بعد معلوم میشود که اینها کلاه ما را برمیدارند.»
مقام معظم رهبری در جای دیگری در دیدار با بسیجیان در تاریخ ۱۳۹۵/۰۹/۰۳ بیان کردند: «از نفوذ باید ترسید، باید مراقب بود. معنای ترس [هم] این نیست که آدم خوف کند، یعنی ملاحظه کنید، مراقب باشید؛ نفوذ خیلی مهم است.»
دلایل رخداد نفوذ فردی
نفوذ اتفاق می‌افتد به دلایل مختلفی که به رفتار و روانشناسی انسان‌ها مرتبط است.
برخی از این دلایل عبارتند از:
۱. اعتماد: وقتی افراد به کسی اعتماد دارند، بیشتر احتمال دارد که تحت تأثیر او قرار بگیرند. اعتماد می‌تواند ناشی از تجربه‌های قبلی یا اعتبار فرد باشد.
۲. نیاز به تعلق: انسان‌ها به طور طبیعی تمایل دارند که در گروه‌ها و جامعه‌ها پذیرفته شوند. این نیاز می‌تواند باعث شود که افراد نظرات و رفتارهای دیگران را دنبال کنند.
۳. اطلاعات و دانش: وقتی کسی اطلاعات یا دانش بیشتری در مورد یک موضوع دارد، دیگران ممکن است به او اعتماد کنند و تحت تأثیر او قرار بگیرند.
۴. احساسات: احساسات قوی مانند ترس، شادی یا غم می‌توانند تأثیر زیادی بر رفتار افراد داشته باشند و باعث نفوذ شوند.
۵. تکرار: تکرار یک پیام یا رفتار می‌تواند باعث شود که افراد به آن عادت کنند و آن را بپذیرند.
آثار و عوارض مخرب نفوذ
نفوذ می‌تواند آثار و عوارض مختلفی داشته باشد، که برخی از آن‌ها ممکن است مخرب باشند.
در اینجا به چند مورد اشاره می‌کنیم:
۱. فریب و دستکاری: نفوذ می‌تواند به فریب دیگران منجر شود. افرادی که به دنبال منافع شخصی هستند، ممکن است از تکنیک‌های نفوذ برای دستکاری احساسات و رفتار دیگران استفاده کنند.
۲. از دست دادن استقلال: وقتی افراد تحت تأثیر دیگران قرار می‌گیرند، ممکن است استقلال فکری و تصمیم‌گیری خود را از دست بدهند و به جای آن، به نظرات و خواسته‌های دیگران وابسته شوند.
۳. تضاد و تنش: نفوذ می‌تواند به ایجاد تضاد و تنش در روابط منجر شود. اگر افراد احساس کنند که تحت تأثیر قرار گرفته‌اند یا به آن‌ها فشار وارد شده، ممکن است واکنش‌های منفی نشان دهند.
۴. تأثیرات منفی بر سلامت روان: نفوذ منفی می‌تواند به احساسات منفی مانند اضطراب، افسردگی یا عدم اعتماد به نفس منجر شود. افرادی که تحت تأثیر قرار می‌گیرند ممکن است احساس کنند که نمی‌توانند خودشان باشند.
۵. تغییرات اجتماعی منفی: در سطح اجتماعی، نفوذ می‌تواند به ترویج رفتارها یا نگرش‌های منفی منجر شود، مانند تبعیض یا نابرابری.
بخشی از راهکارهای جلوگیری از نفوذ
برای جلوگیری از نفوذی‌ها در سازمان‌ها و ارگان‌های اجرایی، می‌توان اقداماتی را انجام داد که به تقویت امنیت و شفافیت کمک کند و جلوگیری از نفوذ و توطئه‌های دشمنان نیازمند آگاهی، هوشیاری و اقدام‌های مؤثر است.
در اینجا چند راهکار برای مقابله با این مسائل آورده شده است:
۱. آگاهی و آموزش: افزایش آگاهی عمومی درباره روش‌های نفوذ و توطئه‌ها می‌تواند به افراد کمک کند تا بهتر تشخیص دهند که چه زمانی تحت تأثیر قرار می‌گیرند. آموزش در مورد تفکر انتقادی و تحلیل اطلاعات نیز مهم است. برگزاری دوره‌های آموزشی برای کارکنان در مورد شناسایی نفوذی‌ها و روش‌های مقابله با آن‌ها می‌تواند به افزایش آگاهی و هوشیاری کمک کند.
۲. تقویت ارتباطات داخلی: ایجاد یک محیط کاری که در آن کارکنان احساس راحتی کنند تا نگرانی‌ها و مشکلات خود را مطرح کنند، می‌تواند به شناسایی نفوذی‌ها کمک کند.
۳. استفاده از منابع معتبر: برای دریافت اطلاعات، به منابع معتبر و قابل اعتماد مراجعه کنید. این کار می‌تواند به جلوگیری از گسترش شایعات و اطلاعات نادرست کمک کند.
۴. پاسخگویی و شفافیت: ایجاد سیستم‌های پاسخگویی و شفافیت در تصمیم‌گیری‌ها می‌تواند به کاهش نفوذ منفی کمک کند. وقتی افراد احساس کنند که می‌توانند نظارت کنند و در فرآیندها مشارکت داشته باشند، احتمال نفوذ کاهش می‌یابد. اگر متوجه رفتارهای مشکوک یا نفوذی شدید، آن را به مراجع مربوطه گزارش دهید. این کار می‌تواند به شناسایی و جلوگیری از نفوذ کمک کند.
۵. استخدام و گزینش دقیق: فرآیند استخدام باید شامل ارزیابی‌های دقیق و بررسی سوابق باشد. این کار می‌تواند به شناسایی افرادی که ممکن است به نفوذ منفی تمایل داشته باشند، کمک کند.
۶. نظارت و ارزیابی مستمر: ایجاد سیستم‌های نظارتی و ارزیابی مستمر عملکرد کارکنان می‌تواند به شناسایی رفتارهای مشکوک کمک کند. این کار می‌تواند شامل بازخوردهای منظم و ارزیابی‌های عملکرد باشد.
۷. توسعه سیاست‌های امنیتی: تدوین و اجرای سیاست‌های امنیتی قوی برای حفاظت از اطلاعات و منابع سازمان می‌تواند به جلوگیری از نفوذی‌ها کمک کند.
۸. شناسایی انواع نفوذ: نفوذ می‌تواند به اشکال مختلفی مانند نفوذ اجتماعی، نفوذ اطلاعاتی، و نفوذ سیاسی باشد. شناخت این انواع می‌تواند به شما کمک کند تا بهتر با آن‌ها مقابله کنید.
۹. تکنیک‌های نفوذ اجتماعی: نفوذ اجتماعی به روش‌هایی اشاره دارد که افراد می‌توانند با استفاده از آن‌ها بر دیگران تأثیر بگذارند. این شامل فریب، دستکاری احساسات و ایجاد اعتماد است. آگاهی از این تکنیک‌ها می‌تواند به شما کمک کند تا در برابر آن‌ها مقاوم‌تر باشید.
۱۰. تحلیل اطلاعات: همیشه اطلاعات را از منابع معتبر و قابل اعتماد دریافت کنید. بررسی صحت اطلاعات قبل از پذیرش آن‌ها می‌تواند به جلوگیری از گسترش شایعات و اطلاعات نادرست کمک کند.
نفوذ سازمانی
نفوذ سازمانی به معنای تأثیرگذاری یا نفوذ افراد یا گروه‌های خارجی بر روی تصمیم‌گیری‌ها، سیاست‌ها و فرآیندهای داخلی یک سازمان یا ارگان است. این نفوذ می‌تواند به صورت مثبت یا منفی باشد و ممکن است از طریق روش‌های مختلفی مانند لابی‌گری، فریب، یا دستکاری اطلاعات انجام شود.
برای جلوگیری از نفوذ افراد بیگانه در سازمان‌ها و ارگان‌ها، می‌توان اقداماتی را انجام داد:
۱. ایجاد سیاست‌های امنیتی قوی: تدوین و اجرای سیاست‌های امنیتی مشخص و جامع برای حفاظت از اطلاعات و منابع سازمان بسیار مهم است. این سیاست‌ها باید شامل پروتکل‌های دسترسی، مدیریت اطلاعات و واکنش به حوادث باشد.
۲. نظارت و بازرسی: ایجاد سیستم‌های نظارتی و بازرسی منظم از فعالیت‌های داخلی و خارجی می‌تواند به شناسایی نفوذی‌ها و جلوگیری از فعالیت‌های غیرمجاز کمک کند.
۳. استفاده از فناوری‌های امنیتی: استفاده از نرم‌افزارها و ابزارهای امنیتی برای حفاظت از اطلاعات و سیستم‌ها می‌تواند به جلوگیری از نفوذ کمک کند. این شامل فایروال‌ها، نرم‌افزارهای ضد ویروس و سیستم‌های شناسایی نفوذ است.
۴ . تحلیل و ارزیابی ریسک: انجام ارزیابی‌های منظم از ریسک‌ها و نقاط ضعف سازمان می‌تواند به شناسایی تهدیدات و بهبود فرآیندهای امنیتی کمک کند.
با اجرای این اقدامات، سازمان‌ها می‌توانند از نفوذ افراد بیگانه جلوگیری کنند و امنیت خود را حفظ نمایند.
رسالت حفاظت اطلاعات و حراست های سازمان‌ها در برابر نفوذ
رسالت حفاظت اطلاعات و حراست‌ها در جلوگیری از نفوذ بسیار حیاتی است و شامل چندین جنبه کلیدی میشود:
۱. حفاظت از اطلاعات حساس: حراست‌ها مسئولیت دارند تا اطلاعات حساس و محرمانه سازمان را شناسایی و از آن‌ها محافظت کنند و از دسترسی افراد غیر واجد شرایط خودداری شود. این شامل استفاده از تکنیک‌های رمزنگاری، کنترل دسترسی و نظارت بر استفاده از اطلاعات است.
۲. شناسایی تهدیدات: حراست‌ها باید به شناسایی تهدیدات و نقاط ضعف در سیستم‌ها و فرآیندها بپردازند. این کار شامل ارزیابی‌های امنیتی منظم و تحلیل ریسک‌ها میشود.
۳. آموزش و آگاهی: یکی از وظایف حراست‌ها، آموزش کارکنان در مورد خطرات نفوذ و روش‌های جلوگیری از آن‌هاست. این آموزش‌ها می‌تواند شامل شناسایی ایمیل‌های فیشینگ، استفاده ایمن از اینترنت و رفتارهای مناسب در محیط کار باشد.
۴. نظارت و بازرسی: حراست‌ها باید به نظارت بر فعالیت‌های مشکوک و بازرسی منظم از سیستم‌ها و فرآیندها بپردازند. این کار می‌تواند به شناسایی نفوذی‌ها و جلوگیری از فعالیت‌های غیرمجاز کمک کند.
۵. ایجاد سیاست‌های امنیتی: حراست‌ها مسئول تدوین و اجرای سیاست‌های امنیتی هستند که به حفاظت از اطلاعات و منابع سازمان کمک می‌کند. این سیاست‌ها باید شامل دستورالعمل‌های واضح برای رفتارهای ایمن و پروتکل‌های واکنش به حوادث باشد.
۶. همکاری با نهادهای دیگر: حراست‌ها باید با نهادهای دیگر، مانند پلیس و سازمان‌های امنیتی، همکاری کنند تا در صورت بروز تهدیدات جدی، اقدامات لازم انجام شود.
با اجرای این وظایف، حراست‌ها می‌توانند به طور مؤثری از نفوذ و تهدیدات جلوگیری کنند و امنیت سازمان را حفظ نمایند.
و در پایان اینکه جلوگیری از نفوذ منافقین (مجاهدین خلق) و گروه‌های مشابه در ایران نیازمند یک رویکرد جامع و چندجانبه است و جلوگیری از نفوذ در انقلاب اسلامی به معنای تلاش برای کاهش تأثیرات منفی و کنترل نفوذهای داخلی و خارجی در فرآیند انقلاب و تحولات آن است و افزایش آگاهی عمومی درباره خطرات نفوذ و تأثیرات منفی آن می‌تواند بهترین کمک را به مردم داشته باشد تا ملت شریف ایران بهتر از خود و آرمان‌های انقلاب دفاع کنند.
به قلم: ناصر مؤمنیان
نظر شما